70 lat Dolmel Wrocław

4 Zobacz galerię

„Polecam zorganizować Fabrykę Wielkich Maszyn Elektrycznych w ramach Zjednoczenia Przemysłu Maszyn Elektrycznych w obiekcie po dawnej f-ce „Famo” we Wrocławiu. Program fabryki winien obejmować produkcję silników elektrycznych aż do największej mocy dla potrzeb ciężkiego przemysłu, oraz winien przewidywać uruchomienie produkcji generatorów do turbozespołów. O postępach prac proszę mnie informować w odstępach kwartalnych”.  Tym zarządzeniem z 14 maja 1947 r., wydanym przez Centralny Zarząd Przemysłu Elektrotechnicznego w Warszawie, rozpoczęła się siedemdziesiąt lat temu historia Dolmelu. Przedsiębiorstwo, wskutek transformacji kapitałowej, przestało wprawdzie istnieć w roku 1990, lecz jego materialne dziedzictwo jest kontynuowane – dziś na tym terenie wciąż są produkowane maszyny elektryczne (w tym oczywiście generatory, z którymi był identyfikowany Dolmel) i komponenty do nich.

O tym, że w kraju powstanie fabryka maszyn elektrycznych, władze powojennej Polski postanawiają w styczniu 1946 roku, pod uwagę branych jest kilka lokalizacji. Ostatecznie wybór pada na Wrocław. Na gruzach poniemieckiej fabryki „FAMO” (w okresie wojny produkującej na potrzeby potencjału militarnego Niemiec, zatrudniającej ponad 4 tysiące ludzi, w tym jeńców wojennych) już z początkiem czerwca 1947 roku zjawia się około 100-osobowa grupa, której zadaniem jest odgruzowanie fabryki. Niemcy, opuszczając Festung Breslau, pozostawiają fabrykę w zrujnowanym stanie. Jeszcze przed kapitulacją wywożą cenniejsze maszyny i urządzenia, pozostałe niszczą. Stan zniszczenia hal produkcyjnych - 20-60%, instalacji elektrycznych – 80%, torów kolejowych – 50%. Nieistniejący jeszcze zakład określa się w ówczesnej nomenklaturze mianem M-10. 27 stycznia 1948 roku powstaje protokół zdawczo – odbiorczy, w którym czytamy: „decyzją CZ Przemysłu Maszyn Elektrycznych M-10 i M-21 we Wrocławiu oraz Biuro budowy M-10 w Katowicach zostały wydzielone ze Zjednoczenia jako odrębna jednostka gospodarcza pod nazwą Fabryka Wielkich Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu z ważnością od 1 stycznia 1948 roku”. Oficjalna decyzja o utworzeniu przedsiębiorstwa zostaje wydana przez Ministra Przemysłu i Handlu 9 grudnia 1948 roku. Z czasem fabryka zmienia nazwę na Dolnośląskie Zakłady Wytwórcze Maszyn Elektrycznych, a numerację na M-51.  W 1950 r. wprowadza się znak patentowy M-5, a w 1961 Urząd patentowy zatwierdza znak „Dolmel”.

Pierwsza uruchomiona produkcja to proste urządzenia elektrycznie (m.in. wózki akumulatorowe). Samodzielna produkcja silników asynchronicznych startuje od maszyn o mocy około 10 kW, w 1949 przekazany jest dla hutnictwa pierwszy turbosilnik o mocy 1500 kW. Pierwszy generator opuszcza Wrocław w lipcu 1953 roku – ma moc 2 MW.  Maszyna o mocy 25 MW wychodzi z zakładu w 1955 roku, 50 MW – w 1960, a 200 MW – w 1967 r.